Tot slot

Een terugblik op 2 jaar werken aan het EQUIP-T ELT project in het zuiden van Tanzania via VSO:

De recente verschuiving binnen het domein van ontwikkelingswerk van placement –based naar project –based is voor mij heel duidelijk geweest. Het EQUIPT-ELT is een nationaal project van het Ministerie van Onderwijs. En zoals bij vele veranderingen, heeft ook deze zowel voor- als nadelen. Een voordeel is dat je samenwerkt met andere vrijwilligers die dezelfde placement hebben op een andere locatie. Natuurlijk zijn er locale verschillen en is er ruimte voor individuele invulling maar in grote lijnen werken iedereen naar dezelfde einddoelen.

Een nadeel is dat het project zo groot en ambitieus is dat het zonder sterk management, capabele sturing en heldere communicatie gedoemd is te mislukken. Ook de huidige politieke situatie, het tekort aan overheidsfinanciën en het tekort aan middelen in het onderwijs, maken het er niet makkelijker op. En dan komt het er uiteindelijk op neer dat je bereikt wat je er zelf van maakt.

De duur van de eerste fase van het project was 2 jaar wat gelijk is aan mijn placement. Voor mij is dat heel goed bevallen. Je leert het land, de mensen en de cultuur goed kennen. Er is voldoende tijd om relaties op- en uit te bouwen waardoor de kans op duurzame verandering wordt vergroot.

Eigenlijk zijn de eerste 6 maanden voorbij gevlogen met het ontdekken van de omgeving, de mensen en hoe alles hier werkt. Op 2 februari ben ik aangekomen in de hoofdstad van Tanzania en hadden we de in-country training van VSO, de taal training, en project oriëntatie, waarna ik eind van de maand op mijn eindbestemming Mtwara aankwam. In eerste maanden was ik bezig met de kennismaking met mijn team (een vrijwilliger van VSO India en één van VSO Baghinan uit de Filipijnen), het ontmoeten van de mensen op het college, het opstarten en introduceren van het project, en de eerste bezoeken in de regio. Het verzamelen van informatie, het analyseren van de data, het bepalen van de begin situatie, en het belangrijkst van alles: aan alle stakeholders vragen wat er lokaal nodig is en bepalen wat er mogelijk is binnen het project.

De eerste activiteiten waren dus een baseline needs assessment van elk college door middel van Focus Group Discussions met alle docenten en het management. Naar aanleiding daarvan hebben we een trainingsschema opgesteld om onze kennis te kunnen delen met docenten en het management van de lerarenopleidingen. Nadat de vier directeuren van de opleidingen het schema goedgekeurd hadden konden we aan de slag met de inhoud. Alle trainingen waren voorbereid en klaar om te starten in mei.

Helaas gaan de activiteiten op de normale college kalender door en was die periode ongeschikt om met het trainen van docenten te beginnen. De maand mei wordt gebruikt voor het Nationaal Examen voor het certificaat van bevoegd leraar, dus alle tweedejaarsstudenten en alle docenten zijn druk met het maken, afnemen en nakijken van dit examen. En vervolgend is het vakantie tijd in juni en juli. Dus toen de studenten in augustus weer terug van vakantie kwamen konden we starten met de trainingen.
Na de eerste ronde van bezoeken met collectieve trainingen werd het duidelijk dat de docenten niet achter deze manier van werken stonden. De aanwezigheid was laag en de motivatie ver te zoeken. Iedereen reageert anders op teleurstellingen en ik moest dan ook afscheid nemen van mijn collega VSO-ers omdat die hun contract vroegtijdig beëindigden. En toen was er nog een...

Daarom ben ik in september van aanpak veranderd naar het individueel coachen van docenten. Op deze manier kon ik de keus aan de docenten laten of zij wel of niet wilden samenwerken. En dat bleek succesvol want had ik in september nog 3 tot 4 docenten per college, in oktober waren dat er al 6-8, en november zelfs 10-15. En zo had ik opeens een aanwezigheid van meer dan 50%. Toen kwam ik er ook achter dat het niet zo zeer is dat de docenten de kennis niet hebben, maar dat ze de praktijk ervaring, de gewoonte, en de motivatie niet hadden om de studentgestuurde en activerende methodes toe te passen die ze theoretisch wel beheersten maar nooit in de praktijk hadden gebruikt.

Bij het individuele coachen begon ik met teamteaching, ook elkaars lessen observeren werkte goed, en vervolgens maatwerk zoals handige tips voor omgang met grote klassen, verschillende aspecten van klassenmanagement en een buddy-systeem opzetten tussen nieuwe en ervaren docenten binnen de verschillende afdelingen.

In december was het weer vakantie en in januari start het jaar weer langzaam. Toen ben ik begonnen om, samen met het management van de colleges, de mogelijkheden te onderzoeken voor in-house professionele ontwikkeling. De docenten zijn veel eerder geneigd om kennis en vaardigheden van een collega over te nemen dan van mij. Er is veel kennis binnen de colleges maar daar wordt maar weinig gebruik van gemaakt. Als er docenten op bijscholingscursus gaan dan wordt die kennis niet gedeeld of toegepast, en het ministerie maakt er een gewoonte van om docenten te pas en te onpas over te plaatsen dus gaat daar ook veel kennis verloren.

Dus heb ik het management ondersteund in het opzetten van een Professional Development Program, in eerste instantie binnen het college maar door de grote vraag naar bepaalde onderwerpen zijn de ‘champion tutors’ binnen de regio gezocht en gevonden en hebben zij de workshops en seminars verzorgd.

Elk jaar van half februari tot half april hebben de studenten een Block Teaching Practice waarbij ze in de regio op scholen gaan lesgeven als werkstage. Toen ik net aangekomen was ben ik met een groepje docenten meegegaan om een indruk te krijgen hoe het er in de scholen aan toe gaat. En nu, een jaar later, ben ik weer geweest. Voor mij was het een geweldige ervaring omdat ik verandering kon zien, bij zowel de docenten als de studenten. De meeste docenten deden dit bezoek feedbacksessies nadat ze een les geobserveerd hadden waarbij ze opbouwende kritiek gebruikten om de studenten te motiveren. En de meeste studenten hadden hun les voorbereid met niet alleen maar frontaal lesgeven maar gebruikten een aantal activerende werkvormen.

Om ook de studenten te betrekken in het project wilde ik graag een model klaslokaal op zetten in elk college. Dit met als doel dat de docenten en studenten dan een beter idee hebben wat een goede leeromgeving is en wat je kunt doen met low-cost materiaal en locale resources. De colleges waren enthousiast over het idee en VSO ging akkoord met het budget dus met een groep studenten die het zware werk hebben gedaan was het een mooie transformatie.

Ook kwam ik in contact met de studenten van de artsenopleiding en zij hebben een speciale Sexual Health Club op hun college die trainingen geeft op basis- en middelbare scholen. In samenwerking met deze Club heb ik workshops voor onze studenten aan de lerarenopleidingen opgezet in februari en maart en een tweede ronde in september en oktober, deze waren een groot succes. Doordat dit project zich concentreert op de docenten en het management van de lerarenopleidingen zodat het onderwijs voor aankomende leraren wordt verbeterd, werk ik niet veel met de studenten. Het was dan ook een geweldige ervaring om met hen deze workshops te doen. En ik heb weer hele andere inzichten gekregen in een hoop problemen die ik tegenkom op de lerarenopleidingen.

En na een tijd alleen gewerkt te hebbenzijn er gelukkig in april weer 2 nieuwe vrijwilligers aangekomen (1 uit de Filipijnen en 1 uit Schotland) en kunnen we weer in teamverband aan de slag.

Na tegenvallende resultaten in wiskunde examens zijn we op zoek gegaan naar een oplossing en door een 2-daags discussie forum te organiseren voor alle wiskunde docenten in de regio zijn er concrete en haalbare aanpassingen naar voren gekomen en hopen we op een goed resultaat op het Nationaal examen in mei. Omdat dit forum als heel positief ervaren is door de docenten zijn we doorgegaan met het organiseren van eenzelfde forums voor andere vakken.

Natuurlijk is dit het werk in grote lijnen en is er nog veel meer gebeurd in de afgelopen 2 jaar, zoals:
• Elk kwartaal de regio meeting met VSO, British Council, en de hoofden van de vier Lerarenopleidingen
• Het ondersteunen van de lessen van de trainers van de British Council
• De halfjaarlijkse vergaderingen in Dar van VSO in het luxueuze Giraffe Hotel
• De regio meetings van VSO met alle andere vrijwilligers
• Het opzetten van de Gender Club
• Het vieren van International Women’s Day
• Prachtige reizen zowel voor het project als privé

Al met al is het voor mij een groot avontuur geweest, met hoogte- en dieptepunten, maar waar ik absoluut met een positief gevoel op terugkijk. Het is volledig anders gelopen dan dat ik op voorhand verwacht had, en heb geen ideaal beeld meer van ontwikkelingswerk: soms hebben de goede bedoelingen zelfs een averechtse resultaat. En ik denk dat grote nationale projecten zoals deze het vooral goed doen op papier bij de donoren en overheden maar dat het op grassroots-niveau er toch op aankomt wat de vrijwilliger er van maakt. Al met al heb ik voor mijn gevoel een mooi resultaat behaald door middel van de vriendschappen en professionele relaties. Ik zie een positieve ontwikkeling bij een behoorlijk aantal docenten en studenten op individueel niveau wat hopelijk bijdraagt aan kwalitatief beter onderwijs in Tanzania, en daar heb ik het verschil gemaakt.